Omdat mij door de voorzitter gevraagd is mee te werken aan de nieuwe "Wel en wee", wil ik wel wat vertellen over mijn ervaringen in Brazilië. Ik ben er eigenlijk ingerold door mijn vroegere chef, die indertijd werkte als regiomanager op pompstation Laren, een produktievestiging dat het Gooi (uitgezonderd Hilversum) van drinkwater voorziet. Hij reageerde op een advertentie van Lucia, waarin ze hulp vroeg voor haar project in Brazilië. Als gevolg hiervan kwam ze weleens langs op het pompstation om kopieën te maken en te vertellen over haar vorderingen. De laatste keer dat ze kwam en zei dat ze gereed was met de voorbereidingen en naar Brazilië zou vertrekken vroeg ik haar of ze mijn hulp kon gebruiken, waarop ze antwoordde dat er werk genoeg was. En dat klonk me als muziek in de oren want ik wilde wat anders met mijn verlofdagen doen. Dagen aan het strand liggen, bergen beklimmen, kerken bezichtigen, het is nou niet wat ik zocht. En het is me na die eerste keer zo goed bevallen dat ik er nog steeds kom. Mensen vragen me wel eens waarom ik steeds terugga naar Brazilië, het is eigenlijk de combinatie van werk, dat voldoening geeft en gewaardeerd wordt en het vakantiegevoel daar omheen dat er voor je gezorgd wordt. Koken, afwassen, kleren wassen, het wordt allemaal voor je gedaan en dat is toch wel prettig. Maria houdt het allemaal goed in de gaten dat ik niets tekort kom.
Vanaf het begin ben ik er tot nu toe ieder jaar wel een maandje bijgeweest, afwisselend met of zonder Jan Wittebrood of Engel Stam. De vliegreis, het is steeds weer een heel gesjouw met de koffers, want je wil toch het maximaal toegestane meenemen met voor een ieder iets leuks waarbij het een keer is voorgekomen dat mijn handbagage zo zwaar was dat de band niet meer wilde draaien maar met de uitleg dat het voor een kindertehuis was bleek het geen probleem meer, verder de dagen met Philipe en Fernando in Rio, de busreis of auto naar Barra en dan een aantal weken Guiriri, allemaal belevenissen op zich. Een ritje met Lucia en Rob de binnenlanden in, oorden waar nog nooit een toerist is geweest, gebeurd ook. Je komt met de plaatselijke bevolking en hun armoede in aanraking die erg schrijnend kan zijn.
Verder is het eigenlijk altijd lekker weer, alhoewel het ook echt heet kan zijn. Op zulke dagen ga ik liever niet mee naar bijvoorbeeld Campos, net of je in een bakoven loopt en geen boom om onder te vluchten. En dan is het best aangenaam in het tehuis omdat het vlak aan de oceaan ligt en dus vaak een zeebriesje waait.
Het is wel een gevecht met de muggen. Ramen dicht, kamer inspuiten, insmeren, een ventilator, het helpt allemaal niet veel, mij moeten ze altijd hebben. De laatste keer had ik een klamboe meegenomen dat toch een hele verbetering bleek. De mentaliteit van de Brazilianen ligt me wel, alhoewel mijn eerste induk nou niet zo denderend was. Ik herinner me nog de ritten naar de bouw toen we vanuit Barra opereerden. Al toerend door het dorp viel het me op dat er zo vroeg altijd iemand voor zijn huis zat in het zonnetje en als we dan in de namiddag weer terugkeerden, zat ie er nog. Hoe ze aan het geld komen om dat vol te houden, ik weet het nog steeds niet. Het leven is dus niet zo gejaagd als hier. Het overgeorganiseerde met alle regeltjes en wetjes zoals in Nederland kennen ze niet. Om maar eens wat te noemen je kan zo met je auto het strand op, hard rijden is geen probleem want flitspalen zijn er niet, alleen moet je oppassen met de vele drempels die je kunnen verrassen, de plaatselijke bevolking legt ze namelijk zelf aan. Als je dat te laat door hebt, kan schade het gevolg zijn. Een auto is daar sowieso geen lang leven beschoren door de vele kuilen en hobbels. Er wordt veel gevergd van het onderstel. Daarbij komt nog dat de meesten van Braziliaanse makelij zijn.
Ze hebben een prachtige levendige natuur met de mooiste vogels, slangen, behoorlijk grote spinnen met gele strepen en een soort wesp maar dan veel groter en pijnlijker. Daar zijn ze panisch voor maar als je hem bespuit met dieselolie legt hij het loodje. Verder onafzienbare velden met ananas, kokosnoten, bananen, zwarte bonen, rietsuiker, noem maar op. De rietsuikervelden steken ze in de brand (wat eigenlijk niet mag) om minder werk te hebben met oogsten en ze verjagen de slangen ermee. Er wordt onder andere cachaça van gemaakt, een goedkoop en sterk drankje wat je moet leren drinken en een goede vervanging als de Hollandse vieux op is. Alleen de kinderen vinden het maar niks, je krijgt geen nachtzoen meer omdat het volgens hun vies ruikt.
Lucia runt het tehuis als een echte manager. Ik vind het bijzonder knap wat ze voor elkaar gekregen heeft en heb daar grote bewondering voor. Tijdens mijn aanwezigheid na de "oplevering" was ze veel op pad om het tehuis onder de aandacht te brengen. Voor een goede voortgang heb je Braziliaanse steun nodig. Er is nu veel bezoek van allerlei pluimage. De bekendheid wordt steeds groter met als gevolg dat personeel zich komt aanbieden.
Ik doe veel werk met Rob samen waar ik goed mee kan opschieten. Hij laat me lekker mijn gang gaan en wil me nog weleens afremmen maar ik vind het leuk om bezig te zijn. Je hoeft je niet te vervelen. Als je goed rondkijkt is er werk genoeg en als er belangrijkere dingen moeten gebeuren krijg ik dat te horen van Maria.
Op mijn werk bij de waterleiding ben ik gebonden aan regeltjes en is het kadertje waarin je wat mag doen erg klein. Hier kun je naar hartelust improviseren en je technische kennis in praktijk brengen op alle terreinen.
Het geeft voldoening als er weer iets gemaakt is. Ik vind het prachtig te stoeien met bijvoorbeeld de dieselgeneratoren, overgenomen van de waterleiding waar ze dienst hebben gedaan in bunkers, die gebouwd zijn voor een eventuele atoomoorlog. Het zijn oudjes en Ik kan niet zeggen dat ze erg betrouwbaar zijn.
Er is al heel wat aan gesleuteld met of zonder Braziliaanse hulp. Voor een technisch probleem kun je echt wel bij hen terecht. Ze zijn creatief en vindingrijk genoeg. Alhoewel we ook meegemaakt hebben dat ze ons op een dwaalspoor brachten met een probleem. Het is dan handig nog eens een ander te raadplegen om niet al te duur uit te zijn. Doordat Brazilianen mij bezig zien, is het al eens gebeurd dat ik bij een van hen thuis de bedrading van de electra moest nakijken omdat het niet bleek te werken. Als beloning voor die bezigheden mag je dan onbeperkt eten en bier drinken. Dat zijn leuke bijkomstigheden.
Met het installeren van de dieselgeneratoren voorzag ik problemen omdat het elektriciteitsnet in Brazilië 220/110 Volt, 60 Herz is en dat van de generatoren 380/220 Volt, 50 Herz. Maar samen met Rob is het toch gelukt. Alleen is het vermogen van de dieselgeneratoren te klein om bij nulspanning het hele tehuis te voorzien. Daarom is het belangrijk dat de uitval van korte duur is. De uitval van het net is nu minder dan voorheen omdat Rob bij de elektriciteitsmaatschappij de druk op de ketel houdt als er weer eens iets aan de hand is. De mededeling, dat als er niet meer vaart achter de reparatie gezet wordt, we met alle kinderen langskomen voor onderdak, blijkt te werken. De spanning is alleen niet erg stabiel met als gevolg dat lampen gauw kapot gaan. En die zijn erg prijzig.
Na het werk een hengeltje uitgooien in een sloot achter de boerderij is een van mijn favoriete bezigheden, dit tot verwondering van de bewoners die nog steeds niet geloven dat daar vis inzit. Dat is ook een beetje mijn eigen schuld omdat ik een keer voor het vissen aangaf dat er geen vlees uit de vriezer gehaald moest worden maar dat er vis op het menu stond die dag. De vissen dachten daar evenwel anders over. Maar ik weet ondertussen dat er kleintjes zitten. De koeien, varkens, paarden en eenden die dan achter me langs lopen kunnen erover meepraten. En als er kleintjes zitten, zwemmen er ook groten. Tevens is het prettig even van de rust te genieten want zoveel kinderen in een tehuis geeft uiteraard een hoop drukte.
|
Henk aan het vissen |
 |
Met de kinderen kan ik goed overweg. Er zijn er nog een aantal die ik vanaf het begin van de bouw al ken. Ze hebben het allemaal erg naar hun zin en de grootste lol in het tehuis, vooral op de binnenspeelplaats. Ze zijn erg geïnteresseerd in wat je aan het doen bent. De ouderen willen dan graag meehelpen maar dat is meestal van korte duur, spelen vinden ze leuker. Mijn schaakmaatje is helaas vertrokken, het is nu afwachten of er een nieuwe schaker opduikt. Het wil nog weleens voorkomen dat ze met cassetterecorders, ventilatoren, radio''s en fietsen komen aanzetten, die dan niet meer werken. Het hangt er een beetje vanaf in hoeverre de zaak kapot is, soms lukt de reparatie wel maar soms ook niet. Dat is dan voor de avond met een cachaça erbij. De soaps op televisie kan ik toch niet volgen en er is verder weinig vertier in de buurt. Wat dat betreft zou het leuker zijn als het tehuis gebouwd was op de Copacabana in Rio....
De kinderen hebben me op weg geholpen met de taal. Ik ken al aardig wat woordjes en als ze fout worden uitgesproken hoor ik dat van Maria, die houdt me scherp. Het lijkt me leuk de taal helemaal onder de knie te krijgen maar dan zou ik langer achtereen moeten blijven, iedere keer een maand schiet niet op, alleen dat ziet mijn baas denk ik niet zitten. Wie weet komt het er ooit nog van. In ieder geval hoop ik volgend jaar het in Nederland gemaakte zandfilter te helpen monteren. Dat zou dan de oplossing moeten zijn voor het ijzerhoudend bruine water dat nu opgepompt wordt. Ik kijk er al naar uit.
Henk Brouwer
